လိင်ရေးကူးစက်သောရောဂါများ (STDs)

လိင်ဆက်ဆံမှုမှ ကူးစက်သော ရောဂါစစ်ဆေးမှုများ (STI)

လိင်ရေးကူးစက်သောရောဂါများ (STDs)

လိင်ရေးကူးစက်သောရောဂါများ (Sexually Transmitted Diseases – STDs) သည်လူတစ်ဦးမှတစ်ဦးသို့ အဓိကအားဖြင့် လိင်ဆက်ဆံမှုမှတဆင့်ကူးစက်သော ရောဂါများဖြစ်ပါသည်။ ဤရောဂါများမှာ ဘက်တီးရီးယား၊ ဗိုင်းရပ်စ်၊ ပိုးမွှား သို့မဟုတ် ယီစ်များကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ခလာမီဒီယာ (Chlamydia)၊ ဂျင်နီတယ်ဟာပက်စ် (Genital Herpes)၊ ဂိုနိုးရီးယား (Gonorrhea)၊ HIV/AIDS၊ လူပျိုဗိုင်းရပ်စ် (HPV)၊ ဆီဖီလစ် (Syphilis) နှင့် ထရစ်ကိုမိုနီယာစစ် (Trichomoniasis) တို့အပါအဝင် ၂၀ ကျော်သော လိင်ရေးကူးစက်သောရောဂါများ ရှိနေပါသည်။

လိင်ရေးကူးစက်သောရောဂါများသည် မည်သည့်လိင်နှင့်မဆို ဖြစ်ပေါ်နိုင်သော်လည်း အမျိုးသမီးများအတွက် ဖြစ်နိုင်သော ဆိုးကျိုးများမှာ ပိုမိုပြင်းထန်နိုင်ပါသည်။ ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးတစ်ဦးတွင် ဖြစ်ပွားလျှင် နို့စေးကလေး၏ ကျန်းမာရေးအတွက် အန္တရာယ်အဖြစ်ထွက်နိုင်ပါသည်။ ဘက်တီးရီးယား၊ ယီစ်နှင့် ပိုးမွှားကြောင့်ဖြစ်သောရောဂါများကို ဆေးဝါးဖြင့်ကုသနိုင်သော်လည်း ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါများကို လုံးဝကုသနိုင်ခြင်းမရှိပါ။ သို့သော်လည်း အာရုံလျော့ကျမှုကို ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် ကူးစက်မှုလျှော့ချရန်အတွက် ဆေးဝါးဖြင့်စနစ်တကျ ထိန်းသိမ်းနိုင်ပါသည်။

IMG_8427

HIV/AIDS

လူ့ကိုယ်ခံအားနည်းစေနိုင်သောဗိုင်းရပ်စ် (HIV) သည် ကိုယ်ခံအားစနစ်အတွင်းရှိ ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်နိုင်သော အဖြူဓာတ်ကောင်များကို ဖျက်စီးခြင်းဖြင့် ကိုယ်ခံအားကို အနှိမ့်ဆုံးအဆင့်သို့ ပျက်စီးစေပါသည်။ ကုသမှုမခံရပါက HIV သည် AIDS (အမ်အိုင်ဒီအက်စ်) အဖြစ် ရောက်ရှိနိုင်ပါသည်။ သို့သော် HIV ရှိသည်ဆိုတာက AIDS ဖြစ်ပွားသည်ဟု မမှတ်မိသင့်ပါ။

ကူးစက်နိုင်သောနည်းလမ်းများ:

  • တားဆီးမှုမရှိသော လိင်ဆက်ဆံမှု

  • အပ်နှင့်ဆေးထိုးကိရိယာများကို မျှဝေခြင်း

  • ကပ်ပါးနဲ့ထိတွေ့ခြင်း

  • ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးမှ ကလေးသို့ ကူးစက်ခြင်း

လက္ခဏာများ:

  • စတင်အဆင့်တွင် အအေးမိခြင်းနှင့်တူသော လက္ခဏာများ၊ လည်ချောင်းဖောင်ခြင်း (ကူးစက်ပြီး ၂–၄ ပတ်အတွင်း)

  • နောက်ဆုံးအဆင့်တွင် နှစ်ပေါင်းများစွာအထိ မည်သည့်လက္ခဏာမှ မဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါ

ဆီဖီလစ် (Syphilis)

ဆီဖီလစ်သည် ဘက်တီးရီးယားကြောင့်ဖြစ်သောရောဂါ တစ်ခုဖြစ်ပြီး လိင်ဆက်ဆံခြင်းမှတဆင့် သို့မဟုတ် ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမိမှ ကလေးသို့ ကူးစက်နိုင်ပါသည်။ ရောဂါသည် အဆင့်အတန်းအလိုက် ဖွံ့ဖြိုးသွားပါသည်။

  • ပထမအဆင့်: မနာသော တစ်ချက်တည်းသောနာ၊ သွေးကြောစုဖောင်းခြင်း

  • ဒုတိယအဆင့်: လက်နှင့်ခြေဖဝါးများတွင် မအပ်အုပ်သောဖားစေခြင်း

  • ပုန်းမြှုပ်အဆင့်: လက္ခဏာမပေါ်ပဲ ကူးစက်နိုင်ဆေးသက်တမ်းရှိနေခြင်း

ကုသမှုမခံရပါက ဆိုးရွားသောကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာများဖြစ်နိုင်ပြီး HIV ကူးစက်နိုင်မှုကို တိုးမြှင့်စေနိုင်ပါသည်။

အသည်းအဲဗီနှင့်အဲဗီစီဗိုင်းရပ်စ် (Hepatitis B & C)

အသည်းအဖျားသည် အသည်းတွင် ရောဂါပျက်ပြားမှုဖြစ်ခြင်းဖြစ်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှု၊ ကိုယ်ခံအားပျက်ပြားမှု၊ အဆိပ်အတောက်၊ ဆေးဝါး သို့မဟုတ် အရက်သောက်သုံးမှုတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါသည်။

Hepatitis B (အဲဗီ):

  • လိင်ဆက်ဆံမှု၊ မျှဝေသုံးစွဲသောဆေးထိုးကိရိယာများ သို့မဟုတ် မိခင်မှကလေးသို့ ကူးစက်နိုင်သည်

  • ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းမရှိသောသူများနှင့် လိင်ဖော်များများရှိသူများတွင် အန္တရာယ်မြင့်မားသည်

Hepatitis C (အဲဗီစီ):

  • လိင်ဆက်ဆံမှုဖြင့် ကူးစက်မှုနည်းပါးသော်လည်း

  • အခြား STD များ၊ လိင်ဖော်များစွာရှိခြင်း၊ အန်နယ်ဆက်ဆံမှုများရှိခြင်း၊ HIV ပါဝင်မှုရှိခြင်းတို့ကြောင့် အန္တရာယ်တိုးတက်နိုင်သည်

  • CDC မှ လူရွယ်အများအားလုံးအားအနည်းဆုံးတစ်ကြိမ်အတွက် စစ်ဆေးရန်အကြံပြုသည်

ဂိုနိုးရီးယား (Gonorrhea)

ဂိုနိုးရီးယားသည် ဘက်တီးရီးယားဖြစ်စေသော STD တစ်ခုဖြစ်ပြီး လူငယ်များတွင် အထူးများပြားပါသည်။ ယင်းသည် မျိုးအင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းများ၊ တိုက်ကြားအပိုင်း၊ လည်ချောင်းတို့ကို ထိခိုက်စေနိုင်ပြီး မွေးကင်းစကလေးသို့ ကူးစက်နိုင်ပါသည်။

လက္ခဏာများ:

  • အမျိုးသားများတွင်: ဆီးပူခြင်း၊ အင်္ဂါမှအညစ်အကြေးယိုခြင်း

  • အမျိုးသမီးများတွင်: အစောပိုင်းတွင် လက္ခဏာနည်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ဝမ်းနည်းခြင်း၊ သွေးယိုခြင်း၊ ပြင်ပအင်္ဂါမှအညစ်များခြင်းတို့ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်

ကုသမှုမရှိလျှင် မျိုးပျောက်ခြင်း, သားအိမ်အတွင်းရောင်ရမ်းခြင်း, HIV ကူးစက်မှုတိုးပွားခြင်း စသည်ဖြင့် ဆိုးကျိုးများ ဖြစ်နိုင်ပါသည်။

ဂျင်နီတယ်ဟာပက်စ် (Genital Herpes)

ဂျင်နီတယ်ဟာပက်စ်သည် Herpes Simplex Virus (HSV) ဖြင့် ဖြစ်ပြီး အနာမမြင်ရလည်း လိင်ဆက်ဆံမှုအမျိုးမျိုး (ဝါဂျိုင်နယ်၊ အန်နယ်၊ မျက်ခုံး) ဖြင့် ကူးစက်နိုင်ပါသည်။ မွေးဖွားချိန်တွင်လည်း ကူးစက်နိုင်သည်။

လက္ခဏာများ:

  • နာကျင်သော ဖူးဖာ/အနာ

  • မုန်းတီးခြင်း၊ ယားယံမှု

  • ပထမအကြိမ်ပြသရာတွင် အအေးမိခြင်းဆိုင်ရာ လက္ခဏာများ

ဗိုင်းရပ်စ်သည် ခန္ဓာကိုယ်တွင် အမြဲတမ်း တည်ရှိနေပြီး အချို့မှာ လက္ခဏာမရှိဘဲနေထိုင်နိုင်ပါသည်။ ထပ်မံဖြစ်ပွားနိုင်သော်လည်း သာမန်အားဖြင့် လျော့နည်းသွားပါသည်။

ထရစ်ကိုမိုနီယာစစ် (Trichomoniasis)

ထရစ်ကိုမိုနီယာစစ်သည် ပိုးမွှား ကြောင့် ဖြစ်သော အထွေထွေ STD တစ်ခုဖြစ်ပြီး လိင်ဆက်ဆံမှုမှတဆင့် ကူးစက်နိုင်သည်။

လက္ခဏာများ:

  • အမျိုးသမီးများတွင်: အညစ်အကြေး (အဝါရောင်အစိမ်းရောင် သို့မဟုတ် မီးခိုးရောင်)၊ မကြိုက်ဖွယ်အနံ့၊ ဆီးချင်းခြင်း သို့မဟုတ် လိင်ဆက်ဆံမှုအချိန်တွင်နာကျင်ခြင်း၊ ယားယံခြင်း

  • အမျိုးသားများတွင်: များသောအားဖြင့် လက္ခဏာမရှိသော်လည်း ဆီးချင်းခြင်း၊ အင်္ဂါမှအညစ်ယိုခြင်းတို့ ဖြစ်နိုင်ပါသည်

ခလာမီဒီယာ (Chlamydia)

ခလာမီဒီယာသည် ဘက်တီးရီးယားကူးစက်မှု ဖြစ်ပြီး ဝါဂျိုင်နယ်၊ အန်နယ်၊ မျက်ခုံး လိင်ဆက်ဆံမှုမှတဆင့် ကူးစက်နိုင်သည်။ ၁၄–၂၄ နှစ်အရွယ် လူငယ်များတွင် များပြားပါသည်။

ကူးစက်နည်းလမ်းများ:

  • သန့်စင်မဟုတ်သော ဝါဇီနယ်ရည်၊ မင်္ဂလာရည်၊ သွေး

  • မျိုးအင်္ဂါ၊ လည်ချောင်း၊ မျက်လုံး၊ တိုက်ကြားကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်

ဆိုးကျိုးများ (မကုသလျှင်):

  • သားအိမ်အတွင်းရောင်ရမ်းမှု

  • မျိုးပျောက်ခြင်း

  • မမျှော်လင့်ဘဲ သားအိမ်အပြင်ဘက်တွင် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်း

ခလာမီဒီယာသည် လက္ခဏာမပါရှိဘဲဖြစ်နိုင်သဖြင့် အမြဲပြုလုပ်သင့်သော စစ်ဆေးမှုမှာ အရေးကြီးသည်

လူပျိုဗိုင်းရပ်စ် (HPV – Human Papillomavirus)

HPV သည် ဗိုင်းရပ်စ်ပေါင်း ၂၀၀ ကျော်ပါဝင်သောအဖွဲ့ဖြစ်ပြီး ၄၀ ကျော်သောပုံစံများသည် မျိုးအင်္ဂါကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ ၎င်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အများဆုံးဖြစ်ပွားသော STD ဖြစ်ပါသည်။

HPV ၏အမျိုးအစားများ:

  • အနိမ့်အန္တရာယ်ဗိုင်းရပ်စ်များ: မျိုးအင်္ဂါအနားတွင် ပြည့်ဖူးခြင်း

  • အမြင့်အန္တရာယ်ဗိုင်းရပ်စ်များ: 子宮, တိုက်ကြား, လည်ချောင်း၊ မျိုးအင်္ဂါ တိုက်ဖျက်နိုင်သောကင်ဆာနှင့်ဆက်နွယ်

လက္ခဏာများ:

  • များသောအားဖြင့် လက္ခဏာမရှိပါ

  • တည်ကြီးသောကူးစက်မှုများသည် ကင်ဆာသို့ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနိုင်သည်

ကာကွယ်နှင့် စစ်ဆေးမှု:

  • Pap Test နှင့် HPV Test များဖြင့် မျိုးအင်္ဂါဆဲလ်ပြောင်းလဲမှုများကို စောစောမှတ်မိနိုင်သည်

  • HPV ကာကွယ်ဆေးသည် အန္တရာယ်အမြင့်ဆုံးဗိုင်းရပ်စ်များကိုကာကွယ်နိုင်သည်

လိင်ဆက်ဆံမှုမှ ကူးစက်သော ရောဂါစစ်ဆေးမှုများ (STI)